Column by Frank Gorissen.
Voor een korte vakantie ben ik naar Porto vertrokken. Een stad bekend uit de reisgidsen vanwege haar portwijn, kleurrijke gebouwen en connectie met de Atlantische oceaan. Het ooit zo grote zeevaardersverleden heeft bijgedragen aan de rijke historie van deze stad. Een stad die echter zichtbaar worstelt met leegloop en verval.
Alle foto’s door Frank Gorissen
De tweede stad van Portugal vindt haar oorsprong in de vierde eeuw (de Romeinen noemden het reeds Portus) en is een van de oudste steden van Europa. De stad ligt op de steile oevers van de Douro rivier vlak bij de Atlantische kust. Door de eeuwen heen heeft Porto zich ontwikkeld als belangrijke havenstad en hoofdstad van de portindustrie, twee ontwikkelingen die vorm hebben gegeven aan het diverse uiterlijk van de stad. Het oude centrum kruipt tegen de steile noordelijke helling aan en al slenterend passeer je een warrige en gelaagde combinatie van steegjes, gekleurde gevels, kerken in alle vormen en maten en kleine pleintjes. Dit allemaal in zeer diverse bouwstijlen van barok, tot neoklassiek en de romantiek.
De stad van boven
De stalen boogbrug Dom Luis I, bestaande uit twee lagen, verbindt de twee zijden van de stad. De constructie van dit immense bouwwerk heeft veel weg van de Eiffeltoren, iets dat verklaard wordt doordat de brug ontworpen is door Théophile Seyrig, een compagnon van Gustave Eiffel. De zuidelijke helling, Vila Nova de Gaia, staat volledig in het teken van de portwijn, die zijn naam aan de stad heeft te danken. De oude lodges zijn een duidelijke weergave van de miljoenenindustrie die portwijn tegenwoordig is. Prachtige oude panden met indrukwekkende gevels en gewelven en tuinen die een prachtig uitzicht bieden over de noordelijke oever. Wijnranken hoef je hier niet te verwachten, die groeien verder naar het oosten in de Dourovallei.
Ribeira en de Dom luis I brug
In 1996 heeft Unesco het oude stadscentrum Ribeira op de noordelijke oever toegevoegd aan de werelderfgoedlijst. De hoge Torre dos Clérigos, het Palácio da Bolsa en de prachtig betegelde São Bento stationshal zijn slechts enkele voorbeelden van de rijke stadshistorie. Maar het ware karakter van de stad was voor mij anders dan verwacht gebaseerd op de kleurrijke foto’s in de reisgidsen. In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw groeide Porto hard en grootschalige modernistische bouwwerken werden uit de grond gestampt aan de stadsranden en in randgemeenten. Tijdens de metro rit van het vliegveld naar het centrum moest ik denken aan een modernistische variant van de Braziliaanse favela’s. Betonnen hoogbouw wordt afgewisseld met kleine houten bouwwerkjes en aan alle zijden doorkruist met infrastructuur.
De buitenwijken
Nieuwe ontwikkelingen in het centrum
Op hetzelfde moment liep het centrum echter leeg. Vele gebouwen in het centrum zijn in een soms ernstige staat van verval en het gebrekkig onderhoud aan sommige monumenten is opvallend. Een boottocht over de Douro biedt zicht op vele verlaten ruïnes die tegen de oeverwanden zijn geplakt. Een van de meest extreme voorbeelden zijn de wijken waar de Dom Luis I doorheen snijdt. Gehuld in eeuwige schaduw en enkel te bereiken middels oude steile trappen biedt dit een beeld van Porto zoals je het nooit in de reisgidsen zult vinden.
woonwijk onder Dom Luis I-brug
Een straatje in de binnenstad
In het begin van dit decennium was Porto de culturele hoofdstad van Europa (2001, samen met Rotterdam) en onderdeel van het EK voetbal (2004). Dit waren kickstarters voor grote vernieuwingsprojecten. Diverse panden zijn nu dan ook nog gehuld in de doeken van restauratie. Een nieuw uitgebreid metrosysteem voorziet in de connectiviteitsbehoefte. Beetje bij beetje herstelt de stad haar oude grandeur, al liggen er nog verschillende grote uitdagingen in het verschiet. Maar stiekem geniet ik als Nederlandse planoloog wel van de ogenschijnlijk rommelige bedoeling die ook een ontzettend warm gevoel geeft. De plotselinge glimpen op de Douro, vergezichten op de oceaan en restaurantjes in ieder steegje dragen bij aan een duidelijk levend en bruisend stadshart. Een hart gevuld met zeer hartelijke mensen. Sommige van deze ruïnes dragen bij aan de historische uitstraling van Porto, andere kunnen maar beter snel vervangen worden. Ga vooral zelf eens kijken en beoordeel mijn mening onder het genot van een glaasje port.
april 7, 2015
Comments