Column door Marit Noest.
Het grappige van ontwerpmethodiek is dat zowel de student als de professionele ontwerper denkt dat hij die niet heeft. Dat het een proces is wat vanzelf vloeit en zich aanpast per project. Dit geeft ontwerpmethodiek een soort ongrijpbare eigenschap. Juist deze eigenschap is wat de onderzoeker in mij aanwakkert. Wat nou ongrijpbaar! Een goede analyse toont dat er wel degelijk stappen te onderscheiden zijn en methodes uit de mist naar voren komen die ons vertellen wat we nou eigenlijk aan het doen zijn en hoe.
Toch vraag ik me af; zegt een studie naar methodiek werkelijk wat er gebeurt tijdens een ontwerpproces, en ten tweede, worden we hier blij van? Mist een wetenschappelijke benadering van een ontwerpproces niet juist de essentie van het ongrijpbare element? Is de magie van het ontwerpen niet juist hetgeen wat tussen de ontwerpstappen heen vloeit?
Dit ongrijpbare onderdeel zie ik als datgene wat het totale proces meer maakt dan de som van haar delen. Een simpele IKEA-handleiding van ontwerpen zal nooit voor een goed ontwerp zorgen. De methodiek van een ontwerper in duidelijk afgebakende stappen omschrijven, negeert de magie tussen de stappen. Zo blijft methodiek grijze gebieden houden. Noem het creative leap, black box of creativiteit, deze termen blijven uitgaan van een grijs gebied tussen input en output van een ontwerper. Grijze gebieden, daar houdt de wetenschapper in mij niet van.
Is het onderzoeken van de magie van het ontwerpen, als het één voor één optellen van de streken van een schilderij? En mis ik dus dat de truc zit in het geheel. Ben ik de grammarnazi van de poëzie? En ben ik daarmee alle jeu van het ontwerpen aan het kapot analyseren? Vermoorden we het ongrijpbare door het uit te pluizen?
Ik herinner me opeens mijn profielwerkstuk op de middelbare school. Een biologische benadering van emoties. Angst, boosheid en liefde uitdrukken in chemische stoffen en hersendelen. Ben ik, zes jaar later (en ik zou willen zeggen zes jaar wijzer), met dit onderzoek niet exact hetzelfde aan het doen? Ben ik, door het willen duiden van iets wat ongrijpbaar lijkt, juist datgene aan het vermoorden?
De analyticus in mij wil graag duidelijkheid, ordelijkheid en de geruststellende gedachte dat ontwerpen een stappenplan is waar ik eenvoudig beter in kan worden. De ontwerper in mij, wil graag wat grijs bewaren, geloven in magie en gewoon genieten van poëzie zonder op de grammatica te letten.
Professionals, die goed functioneren, zijn zich niet bewust van hun eigen ontwerpmethodiek, laat staan die van anderen. Naast de vraag of we hier blijer van zouden worden door dit wel te weten, kun je dus ook afvragen of we er beter van worden.
p.s. deze lichte filosofische identiteitscrisis is het gevolg van het lezen van Understanding design van Kees Dorst. Lekkere lees-kost voor de altijd al zo reflectieve wintermaanden.
januari 30, 2015
Comments