Article by Cor Simon.
Dat ‘Urban by Nature’, het thema van deze Architectuur Biënnale, populair is bewijst de grote opkomst van het openingscongres in de Kunsthal van Rotterdam. Hoewel dat natuurlijk ook kan komen doordat op hemelvaartsdag de meeste mensen vrij zijn. De grote zaal stroomde letterlijk over van de mensen, wat ironisch genoeg refereert aan de explosieve groei van de stad en overstromingen van water door klimaatverandering. Dat is dan ook precies waar dit congres over gaat: hoe ontwerpen wij veerkrachtig, veilige en levendige steden in tijden van klimaatverandering?
Foto’s zijn door de auteur zelf gemaakt.
‘This is your hemelvaart movie’ begint currator Henk Ovink. Het is niet zomaar een movie, maar een ochtend die strak gepland staat van inspirerende sprekers. Tien sprekers bieden vanuit hun eigen perspectief ideeën en oplossingen aan voor de problematiek van de klimaatverandering (overstroming, droogte, hitte stress en heviger regenval). De klimaatverandering is serieus, bijna alle sprekers laten plaatjes zien hoe grote delen van grote steden onder water lopen, zoals in Jakarta bijvoorbeeld gebeurt in de regentijd.
Slide uit de presentatie van Nanco Dolman.
Het symposium wordt geopend door Steven L. Stockton (Civil Works (USACE)). Hij en Nanco Dolman (Royal Haskoning DHV), wijzen erop dat we voorbereid moeten zijn voordat de klimaatverandering ons overvalt. Daarbij hebben we 3 strategieën. De eerste is het beoordelen van technische oplossingen zoals het verbeteren van de dijk. De tweede is het ontwerpen met de natuur, het “de ruimte geven”, voor een betere veerkracht. De derde is het verbeteren van het bewustzijn van de risico’s en het opzetten van een evacuatie plan. Nanco Dolman vertelt dat we drie opties hebben om hiermee om te gaan: verzachten, aanpassen, of niks doen en lijden. Laten we ons aanpassen benadrukt hij, want we hebben enorm veel mogelijkheden! Aan de hand van een voorbeeld in New York laat hij vier methoden zien: het water weerstaan, vertragen, opslaan en lozen.
Slide uit de presentatie van Nanco Dolman.
Adriaan Geuze, van West8 en docent Landschapsarchitectuur aan de Wageningen Universiteit, komt met zijn team met een originele insteek. Duinen langs de kust zullen naar berekeningen de overstroming en het gevaar van een orkaan met 80% zal verminderen. Hij vertelt dan ook in een grappige metafoor dat je beter kunt slapen met de duivel dan hem tegen werken. Zo moet je samenwerken met de natuur, door het aankomende water met een kleine aanpassing in de juiste richting te laten gaan, in plaats van enorme dijken te bouwen. Want, argumenteert hij, “wat heb je aan iets moois ontwerpen als het in de toekomst overstroomt?”.
Adriaan Geuze vertelt zijn verhaal over klimaatadaptatie.
Kellie Terry-Sepulveda (van het New Yorkse The Point Community Development Corporation) laat meer de mogelijkheden zien die er liggen bij de mensen zelf. Ze inspireert mensen uit de achterstandswijken met projecten. Juist die achterstandswijken liggen in kwetsbare gebieden. Ze vertelt over het grote gat tussen arm en rijk. Laten we oude industriegebieden omtoveren tot kunst gallerijen en voedselmarkten. Laten we een veerkrachtig, integraal systeem bouwen voor een sociaal, milieu- en economisch-vriendelijk zone, bestand tegen de overstromingsproblematiek. Wat we nodig hebben is lange termijn duurzame samenwerking. Het is belangrijk om verschillende belanghebbenden te integreren, te investeren in jonge leiders. Ontwerp is altijd een zaak van mensen!
Slide uit de presentatie van Kellie Terry-Sepulveda.
De andere sprekers bestaan uit onder andere Florian Boer (De Urbanisten), Lodewijk van Nieuwenhuize (H+N+S). Deze ingeneurs, architecten en stedenbouwkundigen komen aan de hand van sprekende afbeeldingen met ideeën, oplossingen en methoden aan hoe om te gaan met klimaatverandering. Veelal wordt hierbij functionaliteit met schoonheid en recreatie verweven. Bijvoorbeeld door een kust- of rivierzone te verbreden met natuur waardoor de dynamiek van het water de ruimte krijgt om te overstromen. Tegelijkertijd is deze natuurzone (in goede tijden) een ultieme plek om eens doorheen te fietsen en van de natuur te genieten.
Slide uit de presentatie van Kristian Koreman (ZUS).
De boodschap is duidelijk. De vraag is niet of er oplossingen zijn – die zijn er genoeg – maar het is de vraag wat de beste strategie voor welke plek is en hoe we deze kunnen implementeren. Dat zorgt tegelijkertijd voor een cultuuromslag. Men is het erover eens dat het dominante engineering slechts een deel is van de oplossingen, of zelfs de situatie kan verergeren zoals bij het kanaliseren van de rivier. Klimaatverandering, de stad en ontwerpen met de natuur is een nieuwe trend, het is ook een duurzame trend. De opening van het thema zorgt voor genoeg gespreksstof. Tenslotte hebben de Nederlanders al een rijke geschiedenis met de strijd tegen het water vertelt David van Zelm. Hoewel ik tijdelijk in Mozambique ben om de praktijk te bekijken, kijk ik uit naar de volgende lezingen die veelbelovend zijn in deze spannende tijd.
Slide uit de presentatie van Kristian Koreman (ZUS).
‘Urban by Nature’, de zesde editie van de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam, duurt nog tot en met 24 augustus 2014 en is o.a. te zien in de Kunsthal en het Natuurhistorisch Museum Rotterdam. Zie voor het programma: www.iabr.nl.
Juni 2, 2014