De campus van Wageningen UR: Het kan nog zoveel mooier

Article Campus special by Joop Spijker.

Dit artikel is het vierde van de bijdragen die TOPOS publiceert over de Wageningen Campus. Vanuit de invalshoek van verschillende onderzoekers en belanghebbenden geven we een kijkje in de wereld van de campus. Deze week: Joop Spijker, DLO onderzoeker bij Alterra, Wageningen UR. Hij schrijft dit artikel op persoonlijke titel.

De wereld staat deze eeuw voor enkele belangrijke uitdagingen, zoals het terugdringen van verlies aan biodiversiteit, het voeden van steeds meer monden en het ons aanpassen aan de snelle klimaatverandering die wij in belangrijke mate zelf in gang hebben gezet. Deze belangrijke thema’s moeten ook leidend zijn bij de inrichting en het beheer van de stedelijke omgeving. In 2050 leeft naar schatting ca. 70% van de wereldbevolking in de stad, waar de uitdagingen juist groot zijn als het gaat om ruimte voor natuur en klimaatadaptatie. Wageningen UR levert in veel steden belangrijke bijdragen aan een ontwikkeling in de goede richting. Onze campus moet daarom niet alleen een mooie plek zijn voor studenten en medewerkers van onze organisatie. Een mooie groene campus is ook het visitekaartje van onze organisatie. Maar is de campus wel zo’n goed visitekaartje? Goede voorbeelden op de campus

De campus heeft zeker een paar goede voorbeelden hiervan. Zo is een aantal gebouwen vanuit duurzaamheidsprincipes opgezet. Het Gaia-gebouw gebruikt water van de vijver voor de koeling. Ook het NIOO-gebouw aan de andere kant van de Mansholtlaan, is een mooi voorbeeld hiervan. Hoewel bij andere gebouwen deze groene inbedding minder zichtbaar is, maken veel gebouwen gebruik van warmtewisseling met de ondergrond waardoor het energieverbruik wordt verminderd. Zonnepanelen staan er nog niet op de daken.

Ook op het vlak van natuur zijn er pareltjes op de campus. De onder regie van de inmiddels gepensioneerde Ger Londo ontwikkelde natuurtuinen rond Lumen en het NIOO-gebouw zijn hier voorbeelden van. In de natuurtuin van Lumen bloeien vijf soorten wilde orchideeën. Hier is goed nagedacht over de relatie tussen bodem, water, natuur en recreatief gebruik. Een extensief beheer van de vegetatie (maaien en afvoeren) is daardoor voldoende en zo is een zeer bijzondere, voor onze streek kenmerkende half-natuurlijke vegetatie ontstaan. Groen is ook geïntegreerd in een aantal gebouwen. Groene daken en mooie binnentuinen zijn hier voorbeelden van. Ook is er op het Forumgebouw een nestkast voor de Slechtvalk geconstrueerd, hoewel deze helaas dichtgemetseld schijnt te zijn.

De natuurtuin bij Lumen.

In Lumen werken de medewerkers ook binnen in het groen.

Maar het kan nog veel beter … Maar als geheel is de campus op dit moment helaas niet het visitekaartje dat het zou kunnen zijn. Het jammere is dat op de meeste plekken op de campus geen goede invulling is gegeven aan de aansluiting op de natuurlijke waterhuishouding die juist prachtige kansen biedt voor natuurontwikkeling. De campus heeft de luxe van flinke kwelstromen vanuit het Veluwemassief waardoor grote hoeveelheden schoon water opborrelen. Helaas is hiervan op de meeste plekken geen gebruik gemaakt. Integendeel, de architecten hebben deze niet als kans gezien, maar eerder als bedreiging voor hun droomkastelen, waarop ze het gevecht met deze waterstromen zijn aangegaan. Overal wordt het water weggepompt en van oost naar west zijn over de campus diep ingesneden watergangen gegraven met ouderwets steile cultuurtechnische oevers die het water zo snel mogelijk afvoeren.

Momenteel wordt gewerkt aan een plan om in het oostelijke deel van de campus tot een nieuwe natuurtuin te komen. Ook elders op de campus zijn er volop mogelijkheden om stroken en percelen ecologisch te beheren. Zo zou het mooi zijn als de waterloopjes waar mogelijk de ruimte krijgen voor natuurvriendelijke oevers en om hier en daar hun bedding te laten meanderen. Dit kan goed gecombineerd worden met de andere belangrijke functies van de campus. De campus moet immers in de eerste plaats een verblijfsgebied voor studenten en medewerkers zijn. Daar willen we absoluut niet aan tornen. Sterker nog: door een meer natuurlijke inrichting en ecologisch beheer wordt de campus een veel leukere ruimte, die bovendien nog beter kan dienen als ons visitekaartje voor Wageningen UR.

Een uitdaging: verkeersruimte Wat ik verder opvallend vind, is de grote hoeveelheid auto’s op de campus. Nu is een ongelooflijk groot deel van de campus ingericht als opslagplaats voor auto’s (in beleidstermen: parkeerruimte). Dat is wat ik nou ruimteverspilling noem. Ik stel me voor dat een organisatie met de duurzaamheidsambities als Wageningen UR daar wat aan zou willen doen. Laten we het reizen met de fiets of openbaar vervoer naar de campus meer stimuleren. Er ligt nu een dubbele busbaan waar maar vier keer per uur een bus over gaat rijden. Dat kan veel frequenter. Kijk naar de campus van Utrecht, waar elke twee minuten een bus overheen rijdt. Is het daarbij niet verstandig om een flinke hoeveelheid parkeergeld te vragen van automobilisten? Of als er dan toch geparkeerd moet worden, kan dat niet ondergronds of in een landschappelijk mooi ingeklede parkeergarage? Een collega deed laatst een snelle steekproef naar het aantal passagiers per auto, en daaruit bleek dat ca. 95% van de auto’s slechts één inzittende had. Dit is een droef cijfer. Bijna al die auto’s rijden bovendien nog op benzine of diesel. Op de hele campus staan slechts zes oplaadpalen voor elektrische auto’s. We leven hier nog in het Fred Flintstone tijdperk, zou men grapshalve kunnen opmerken. Een campus die een voorbeeld wil zijn voor de 21e eeuw moet dit anders aanpakken. De vrijkomende ruimte biedt allerhande mogelijkheden de kwaliteit van de campus verder te verbeteren. Mijn slotstatement betreft de mogelijke aanleg van de rondweg. Naar mijn mening is het verder asfalteren van Nederland een doodlopende weg; zeker als het gaat om duurzame bereikbaarheid voor de generatie die we nu opleiden en de generaties daarna.

Parkeerplaatsen nemen veel ruimte in beslag. Dankzij de zonwering is er toch nog veel groen.

juni 24, 2015