Column door Gerben Hartgerink & Nienke Schaars.
Na een lange reis in de trein naar het (vanaf Wageningen gezien) verre Friesland gevolgd door twee uur op een veerboot kwamen we aan op Terschelling.
Na deze zes-uur-durende reis was inmiddels de avond als een deken over het eiland gevallen en liepen we, bepakt en bezakt, naar een groepje mensen die naar ons stonden te zwaaien. Onze spullen werden meegenomen in een busje en wij mochten een nachtelijke fietstocht richting de camping maken met de klanken van de zee op de achtergrond. Zo begon voor ons, Nienke en Gerben, het werken in en met de wind. Wij zijn in april een weekendje naar Terschelling geweest, om op het strand te werken aan een land art project voor het jaarlijkse festival Oerol. Er waren meerdere weekenden om te vrijwilligen, Gerben is 1-2-3 april geweest en Nienke 22-23-24 april. In het komende stukje zullen wij onze bevindingen met jullie delen en nog even kort terugkomen op het project waar we aan gewerkt hebben.
Die vrijdagavond moesten we beiden even stoeien met de tenten in het donker, maar ons basiskamp kreeg vorm. Vervolgens even een korte kennismakingsborrel om onze collega windwerkers te ontmoeten, met de nodige instructies voor de zaterdagochtend. De Wageningse Universiteit was goed vertegenwoordigd, zowel landschapsarchitectuurstudenten als ex-Wageningse studenten waren aanwezig en er was zelfs een Wageningse onderzoeker. Hij onderzocht de zandverplaatsing van het strand naar de duinen. Toen begon er een lange koude nacht in een tent. Gelukkig waren er extra dekentjes uitgedeeld door de super vriendelijke crew van het project.
Zaterdagmorgen begon de ochtend al vroeg, om negen uur verzamelen op het strand. Daar wachtte de enthousiaste crew ons op met een uitgebreid ontbijt, zodat we een goede bodem konden leggen voor het ploeteren van later. Na het ontbijt kon het werk écht beginnen. In groepjes kregen we een vierkantje met puntjes in het zand, op de plaats van de puntjes mochten gaten geboord worden om er helmplantjes in te planten. Nu konden we eindelijk grondboren! Iets wat we tijdens de welbekende Peekweek genoeg hadden geoefend en het was natuurlijk tijd om onze kwaliteiten te tonen!
Oerol, festival op Terschelling, waarvoor wij stonden te ploeteren in het zand, loopt dit jaar van 10 tot 19 juni. Kleinkunst en natuur staan tijdens dit festival centraal. Dans- (straat)theater- en beeldende kunst wordt aangepast aan hun omgeving. Bezoekers kunnen negen dagen genieten van deze bijzondere voorstellingen in de speciale setting van Terschelling. Toen Oerol tien jaar bestond, is het eerste SLeM-project gerealiseerd genaamd ‘Dansendwoud’. Sindsdien is er ieder jaar een land art project van SLeM op het eiland te bezichtigen. De bekendste projecten tot nu toe zijn ‘Jaarringen’ en ‘Pannenland’.
De creatieve geesten van SLeM doen al jaren grote land art projecten op Terschelling. Bureau SLeM ziet de wereld, het landschap als een voorstelling. Velen zullen schilderen op canvas of klei kneden tot een sculptuur. SLeM gebruikt het landschap als haar canvas of haar klei, dit is ook de reden waarom de workshop een grote interesse opwekt bij de Landschapsarchitecten zoals wij en de overige landschapsarchitecten, die we aantroffen op Terschelling. SLeM is opgericht door Bruno Doedens en Frits Vogel. Bruno Doedens is zelfs landschapsarchitect. Hij vergezelde ons tijdens het weekend en kwam op ons over als een guitige, enthousiaste man. SLeM staat voor Stichting Lanschapstheater en Meer. Het idee achter SLeM is om het landschap een andere betekenis te geven door het tijdelijk beïnvloeden van landschap. Landschapstheater probeert het perspectief van het publiek op landschap te veranderen met eventuele ondersteuning van theatrale en/of muzikale middelen. Hierdoor wordt het publiek toeschouwer en deelnemer tegelijk. Bezoekers mogen over het kunstwerk heenlopen en ze mogen het kunstwerk beleven in tegenstelling tot een museum, waar aanraken van kunstwerken streng verboden is. Bezoekers van het Oerol festival mogen ook over het kunstwerk lopen in tegenstelling tot het museum, waar het aanraken van het kunstwerk streng verboden is.
Dit jaar kunnen bezoekers Windwerk beleven. Samen met de wind, het strand en de kracht van de wortels van de helmgrasplant creëert de mens het begin van een nieuwe voorstelling. De wind zal vervolgens de voorstelling via een metamorfose voortzetten. Het patroon van helmgras is gebaseerd op ‘De metamorfose’ van Escher. Door de wind zal deze metamorfose plaats vinden, de kleine rastertjes helmgras zullen duinen vormen. Het kunstwerk is een voorstelling die constant in beweging is, door de dynamiek genaamd duinvorming. Als het kunstwerk mag blijven liggen na Oerol, wat nog maar de vraag is, gaat de duinvorming door, waardoor het landschap zal blijven veranderen. De gehele voorstelling is een wisselwerking tussen mens en natuur en dus een ‘oneindige’ metamorfose’.
Tijdens ons werk op het strand waren er al heel wat mensen die even bleven kijken of een praatje kwamen maken. Helmplantjes geplant in de onnatuurlijke hoekige patronen (samen met de bijbehorende grond-borende helmgrasplanters) prikkelden de nieuwsgierigheid van bezoekers voordat het festival überhaupt begonnen was. Het project is niet begrensd door de negen dagen van Oerol maar groeit eromheen. Mensen die er geregeld komen, zullen de duinen zien groeien.
Van het ene vak in het andere, gat na gat, helmplantje na helmplantje verliep de dag. Langzaam zag je het kunstveld van helmgras in vierkantjes uitbreiden. Het werk was enigszins eentonig, maar op een vreemde manier toch bevredigend. “Even het hoofd helemaal leeg,” was een kreet die we vaak hoorden. Gelukkig was er voor de afwisseling ook nog een ander karweitje. Er moest ook nog helmgras ontdaan worden uit de al gevormde duinen om die vervolgens weer te herbeplanten op het strand om nieuwe duinen te vormen. Aan het eind van de middag was iedereen moe van de fysieke arbeid en mochten we naar het Oerol hoofdkantoor. Daar kregen we een presentatie over Oerol en SLeM zelf.
Iedereen was rozig geworden met zand in de haren, handen, ogen, wimpers, kleren toen er pizza’s gebracht werden. De sfeer zat er goed in. Alle buikjes waren gevuld en om het weekend compleet te maken moet je natuurlijk even Terschellings bier proeven. Dus we eindigden op onze regenlaarzen in een kleine kroeg. Toevallig was daar al een chique familiefeestje aan de gang, maar dansen in onze buitenkleren was geen probleem.
Zondag begonnen we per ongeluk allemaal een uurtje later dan gepland, maar de plantjes lagen gelukkig nog te wachten om gepland te worden. Het veldjes planten vorderde snel waardoor er nog een hele vrije middag over was, voordat de boot vertrok. In het weekend van 1 april was het heerlijk weer en zijn mensen nog hele fietstochten gaan maken met een ijsje toe, in het weekend van 22 april was het weer helaas iets minder en sloten wij de middag af in een restaurantje met warme chocomel. Kortom een leuk weekend met veel lichamelijke arbeid en bovendien gezelligheid!
Windwerk is te zien tijdens het Oerol festival van 10 – 19 juni op Terschelling!
Afbeelding 1: http://www.slem.org/projecten/windwerk/galerij/workshop-15-17-april/ Afbeelding 2, 3 & 4: http://www.slem.org/projecten/overzicht/ Afbeelding 5: https://profmate.wordpress.com/dibujando-mosaicos/ Afbeelding 6: http://www.slem.org/projecten/windwerk/introductie/ Afbeelding 7: https://www.flickr.com/photos/vliegerfototerschelling/ Tekst: www.slem.org & http://www.brunodoedens.nl/
juni 9, 2016