Mooi! – Een landschap van contrasten

Column door Flore Bijker.

In Costa Rica bevinden zich enorme bananenplantages op de uitgestrekte vlaktes langs de Caribische kust. In gebieden van honderden aangesloten hectares worden het hele jaar rond de bananen geproduceerd die wij in de supermarkt kopen. Enorme hoeveelheden containers verlaten elke dag de plantages, worden met vrachtauto’s naar de haven gebracht en komen met de bananenboot naar Nederland. Honderden, duizenden bananen staan daar dicht op elkaar, met ertussenin lange rechte paden met een luchtrails, waaraan de geoogste trossen door jonge jongens naar het verwerkingscentrum worden getrokken.

Een groen landschap gevormd door de metershoge bananenbomen, met tussen de bruine stammen en de enorme groene bladeren hier en daar het felblauw van de plastic zakken om het fruit tegen schade te beschermen. Een eindeloos landschap. Monotoon, maar met zoveel detail. En indrukwekkend: het opent je ogen voor ons eigen consumptiegedrag, mijn eigen onwetendheid over waar een van de meest vanzelfsprekende stukken fruit vandaan komt.

En dan vlak naast de plantage een eenzame bananenboom langs de weg, langs de rivier. Een tiental bananen in een achtertuin. Sterker nog, in bijna elke tuin staan minstens een paar bananenbomen. Deze planten zijn gewoon hetzelfde, maar zo in kleine groepjes zien ze er anders uit. Een andere schoonheid, een andere esthetiek. Een andere rol in de Costa Ricaanse maatschappij.

Dit enorme schaalcontrast tussen die paar bananen in de achtertuin en de massaproductie in de plantages maakt dit landschap zo fascinerend. Waar de ‘lokale banaan’ een belangrijke rol speelt in het menu van de plaatselijke bewoner, verlaat de ‘plantage banaan’ in grote getalen ongezien het land. Een totaal andere rol in de maatschappij, een totaal ander beeld in het landschap. Samen vormen ze een complex landschap, een intrigerend landschap. Massaproductie en lokale voedselproductie staan zo dicht bij elkaar, maar tegelijkertijd zijn ze zo ontzettend van elkaar gescheiden. Het is vervreemdend. Het wekt argwaan. En al voelt het niet helemaal goed en zet ik mijn vraagtekens bij dergelijke monocultuursystemen, ik kan niet ontkennen dat het een bepaalde schoonheid heeft. Een landschap van contrasten. Mooi.

Het eindeloze landschap van een bananenplantage in Costa Rica.

De bananentrossen worden aan een rails naar het verwerkingscentrum getrokken.

Losse bananenbomen staan vaak langs wegen en rivieren

oktober 13, 2014