Article by Hanneke Kijne Iedereen herkent het wel, na het afronden van de studie sta je te popelen om aan de slag te gaan als ontwerper! Dat is wat je wil, daar ligt je kracht, dat is wat de vakopleiding je heeft gebracht. Maar…. hoe realiseer je je ontwerp en hoe zit het nu eigenlijk met het kostenplaatje? Is het budget toereikend en wat is het honorarium dat je kunt vragen? Welke verantwoordelijkheden neem je op je, wat wordt er van je verwacht en tegen welke voorwaarden? Valkuilen liggen op de loer maar hoe deze te herkennen en jezelf hier tegen in te dekken? De eerste stappen in de beroepspraktijk zijn door gebrek aan ervaring vaak aarzelend en onzeker.
Sinds 1 januari van dit jaar is het opdoen van twee jaar beroepservaring verplicht, voor ontwerpers die vanaf deze datum zijn afgestudeerd, om zich te kunnen inschrijven in het Architectenregister en daarmee de titel te voeren. Het programma van het Professional Experience Programme (PEP) biedt begeleiding en kennis aan beginnende professionals in de architectuur, stedenbouw, tuin- en landschapsarchitectuur en interieurarchitectuur. In 2003 startte toenmalig Rijksbouwmeester Jo Coenen Het Experiment, een programma om pas afgestudeerde ontwerpers aan professionele beroepservaring te helpen. Het tweejarige traject De Beroepservaring kwam hier uit voort. Een afgeronde ontwerp opleiding betekent immers niet automatisch dat je klaar bent voor de praktijk. Ook de wetgever heeft dit erkend, waarmee dus met een wijziging van de Wet op de Architectentitel (WAT) de beroepservaringperiode verplicht is geworden vanaf 2015. Pas na twee jaar ervaring in de praktijk en het voldoen aan in de wet gestelde eindtermen mag je je inschrijven in het Architectenregister en ben je gerechtigd om de titel te voeren. De PEP biedt als enige in Nederland een erkend, geïntegreerd programma.
Een boost voor je carrière PEP is een programma dat al tien jaar lang bewezen heeft een verrijking te zijn voor de professionele beroepspraktijk van de deelnemers. Het volgen van PEP betekent een gegarandeerde boost voor iedereen die er aan deelneemt, of je nu in loondienst werkt of ZZP’er bent. Door het gevarieerde programma van gemeenschappelijke onderdelen met trainingen, bureaubezoeken en excursies en het individuele programma met een mentorsysteem, krijgt je professionele ontwikkeling een enorme versnelling. Niet alleen leer je van gerenommeerde ontwerpers het vak in de praktijk, ook bouw je een waardevol netwerk op van mededeelnemers en docenten. Je leert van elkaar én van ontwerpers van naam, die je helpen bij het uitvoeren van je persoonlijke ontwikkelingsplan. Dit netwerk wordt bovendien gefaciliteerd door de Alumnivereniging van de PEP, waarvan alle oud-deelnemers én alle mentoren automatisch lid worden.
De ervaring leert…PEP Werkt! Na het doorlopen van het geïntegreerd programma van de PEP is 95% van de deelnemers nog steeds werkzaam als architect, stedenbouwkundige, landschaps- of interieurarchitect. (Evaluatieonderzoek Het Experiment en De Beroepservaring, mei 2014) PEP biedt de kans om gezamenlijk, als nieuwe generatie, het vak in te gaan en een netwerk op te bouwen dat de deelnemer voor zijn of haar hele verdere beroepsleven voordelen brengt. Een impuls om op ontdekkingstocht te gaan op de eigen werkplek en allerlei aspecten te zien die de ontwerper normaal niet of later zou ontdekken, de kans om te verbreden, multidisciplinair te werken, meer kennis op te doen en bewust te worden van wat je als ontwerper in de praktijk wil. Het programma wordt gedragen door vakcoördinatoren die hun sporen hebben verdiend en daardoor de meest relevante projecten, sprekers en onderwerpen kunnen agenderen. Gezamenlijk gaan de deelnemers naar verrassende locaties en projecten, horen ze bevlogen verhalen van deskundigen en zetten ze hun tanden in onderwerpen die hun blik verbreedt.
Hoe werkt PEP? PEP is de enige erkende aanbieder van een totaalpakket waarin alle wettelijk vereiste aspecten van de beroepspraktijk aan bod komen. Het programma bestaat uit een gemeenschappelijk deel en een individueel deel. Je traint bij de nieuwste smaakmakende projecten zoals afgelopen jaar het Nationaal Militair Museum in Soesterberg en omgeving en Muziekcentrum Vredenburg in Utrecht. Middels een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) en een logboek houd je je eigen vorderingen bij. In het gehele traject wordt je begeleid door een mentor volgens het meester-gezel principe. Het programma is multidisciplinair opgezet, dat wil zeggen dat je samenwerkt met aankomende architecten, stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten en interieurarchitecten. PEP biedt, speciaal voor zelfstandigen, vanaf 2015 ook een flexibel programma aan. Daarmee is het mogelijk om een individueel traject uit te stippelen, waarmee je direct kunt inspelen op thema’s die zich voordoen in jouw beroepspraktijk. Ook kun je als dat nodig is het programma tijdelijk onderbreken.
Vakgebied in beweging Het vakgebied is onmiskenbaar in beweging. Voor alle disciplines geldt dat de contouren van het vak drastisch anders zijn vergeleken met nog maar een paar jaar geleden. Projecten worden complexer, maar er is tegelijkertijd ook meer aandacht voor kleinschaligheid en nieuwe vormen van opdrachtgeverschap. De rol van de ontwerper verbreedt zich. Samenwerking en integraliteit zijn meer dan ooit sleutelwoorden in de hedendaagse ruimtelijke ontwikkeling en bouwpraktijk. De ontwerper speelt vaker een verbindende rol, tussen een breed palet aan partijen en opdrachtgevers. Het werken in teams vraagt om nieuwe competenties. Vaardigheden die je niet automatisch leert op de opleidingen, omdat deze vaardigheden verder gaan dan goed kunnen ontwerpen. Ook kunnen luisteren, wensen kunnen vertalen, het kunnen invoelen van de context waarbinnen je opereert en een flinke dosis overtuigingskracht behoren tegenwoordig onverkort tot het CV van de ontwerper. Bovendien neemt de ontwerper steeds vaker een (mede)initiërende rol, bijvoorbeeld samen met ontwikkelaars of in CPO-projecten. Dat vraagt om een scherp ondernemerschap, in houding én in kennis van zaken.
Het leren van vaardigheden die horen bij deze nieuwe, brede rol van de ontwerper is een belangrijk onderdeel van het beroepservaringprogramma van PEP. De modules en semesters geven kennis van praktijkthema’s die niet of nauwelijks voorkomen op de curricula van ontwerp opleidingen, maar die onontbeerlijk zijn voor het uitoefenen van een professionele beroepspraktijk. Of, zoals een van de oud-deelnemers het stelt: “Doordat ik me veel meer bewust ben geworden van kosten ben ik echt een betere ontwerper geworden. Ik kies nu vaker voor slimmere ontwerp oplossingen. Deze kennis heb ik niet op de opleiding geleerd maar is net zo belangrijk voor het maken van een mooi ontwerp als goed kunnen tekenen.”
Stedenbouwers en tuin- en landschapsarchitecten en de PEP Deze beroepservaringperiode geldt dus voor alle afgestudeerde ontwerpers (master opleidingen) die de architectentitel willen voeren. Alle ontwerpers worden daarmee over één kam geschoren. Terwijl de meeste architecten en interieurarchitecten terecht komen bij ontwerpbureaus, en hun opleiding daar ook op gericht is, geldt dat niet zo voor stedenbouwers en tuin- en landschapsarchitecten. Stedenbouwers en tuin- en landschapsarchitecten komen ook vaak bij overheidsdiensten terecht. En terwijl het werk van (interieur)architecten meestal gericht is op de uitvoering van hun ontwerpen, is het werk van een groot aantal van de stedenbouwers en tuin- en landschapsarchitecten veel meer gericht op visie en beleid, en wordt er niet ontworpen op een schaal die dichtbij de daadwerkelijke uitvoering ligt.
De beroepservaringperiode zorgt ervoor dat je als stedenbouwer en tuin- en landschapsarchitect ook ervaring krijgt met aspecten van een uitvoering. Met de juridische, maar ook de praktische aspecten daarvan. Voorheen kon je jezelf bijvoorbeeld een landschapsarchitect noemen terwijl je in feite niks wist van het ontwerpproces tot aan uitvoering of de complexiteit van het planten van bomen in een drukke stedelijke context. Met de invoering van de beroepservaringperiode wordt dat ondervangen; elke ontwerper die de titel draagt heeft ervaring opgedaan die voldoet aan de eisen zoals deze beschreven staan in de eindtermen beroepservaring van het architectenregister: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2012-26178.html#d16e743
september 4, 2015
Comments