Drie jaar China; een update…

Article by Roel Wolters.

De afgelopen drie jaar heb ik voor Vista landscape architecture and urban planning de Chinese markt verkend. Zeven projecten verspreid liggend over het Chinese vasteland hebben geleid tot bijzondere ervaringen met de werkcultuur, opdrachtgevers, en de grote ruimtelijke opgaven en milieuvraagstukken waar dit indrukwekkende land mee in zijn maag zit.

Foto’s © Vista landscape architecture and urban planning.

Een werkdag in China ‘Hier ben ik!’ klinkt het ineens vanuit de deuropening van de vergaderzaal. Het is het hoofd van de planningsdienst. Wij zijn onze spullen al haastig aan het inpakken en staan op het punt van vertrek voor de laatste hogesnelheidstrein terug naar Beijing. Diezelfde ochtend zijn we naar Wuxi afgereisd om het ontwerp voor een watertoren aan het Tai-meer te presenteren. Een vijf uur lange rit over duizend kilometer met korte slaapmomenten en voorbereidingen voor de presentatie later die dag. Wij kozen voor de trein wegens een naderende tyfoon, die er bij aankomst helaas voor zorgde dat alle belangrijke leiders in spoedberaad waren. ‘Geen presentatie?’ vragen wij ons af. Nou ja, eentje voor de vorm. We zijn er nu toch… tot opeens de deur open zwaait.

Na een dubbele presentatie (één van anderhalf uur en één van tien minuten) hebben we nog slechts een klein half uur om onze trein te halen. We worden in de geblindeerde strakke privé dienstwagen van de Chinese leider, laagvliegend over de snelweg, richting het station gebracht. Uitgeteld ploffen we in onze stoelen. Terug naar Beijing in de rijdende trein die China heet! De volgende ochtend gewoon weer op de fiets naar het werk.

Impressie van de Wuxi watertoren (bij nacht).

Het Chinese avontuur In 2011 zijn we begonnen aan het Chinese avontuur. Een tender in Xi’an was de aanleiding voor onze eerste vierweekse reis. Het betrof een stedenbouwkundig- en rivierverruimingsplan voor de oevers van de Wei-rivier. Het werk voor het project hebben we grotendeels verricht vanuit Beijing. Ondanks het feit dat we als tweede in de tender zijn geëindigd, gaf het project ons energie om samen met lokale partners op zoek te gaan naar nog meer uitdagende opgaven en gemotiveerde opdrachtgevers. Sindsdien is Beijing de uitvalsbasis voor onze projecten. We combineren hier onze Nederlandse ervaring met lokale kennis van het landschap en de cultuur, om zo te komen tot creatieve en vernieuwende oplossingen. We proberen ons met name te richten op projecten die nauw aansluiten bij de filosofie van het bureau. Dat is tot nu toe aardig gelukt, al kom je er gauw achter dat ook in China het woord ‘groen’ vooral in eerste instantie een kleur is en niet altijd een breed gedragen ambitie behelst.

Opgaven voor de toekomst Een aanknopingspunt voor ons acquisitieplan was dat in 2011 het nieuwe vijfjarenplan is gepresenteerd. De belangrijkste speerpunten uit het Chinese beleidsplan en huidige koers van de vorig jaar nieuw aangetreden partijtop zijn: urbanisatie, herstructurering van de landbouw, milieu en energie. Ook het vergroten van de levenskwaliteit van de Chinese bevolking krijgt veel aandacht. Er wordt op dit moment rekening gehouden met een tragere economische groei voor de komende jaren, nu er meer aandacht is voor integrale, duurzame en groenere ontwikkelingen. China komt er langzaam achter dat kwaliteit van het leven, het milieu en de gezondheid van groot belang zijn om de bevolking tevreden te houden.

De nieuwe koers komt als geroepen. Een stad als Beijing staat zwaar onder druk vanwege de massale trek van het platteland naar de metropool. De stad barst uit zijn voegen. Mensen komen in het weekend amper de stad uit vanwege de vele files. Door de ligging aan de voet van de Yanshan bergketen, hangt er in de winter regelmatig een dikke laag smog. Aansluitend wordt in de lente de stad bedolven onder een laag zand uit de steeds verder oprukkende Gobiwoestijn.

Het Chinese platteland raakt leeg en is van oorsprong zo kleinschalig dat het in de toekomst moeite zal hebben om aan de voedselvoorziening voor de grote steden te voldoen. Daarnaast zijn grote delen van de landbouwgrond sterk vervuild waardoor er recentelijk veel ophef is ontstaan over de nationale voedselveiligheid en kwaliteit van het grond- en oppervlakte water. Rondom Beijing speelt ook verdroging een belangrijke rol. Het grondwaterniveau in en om de stad is in de afgelopen vijftig jaar met circa dertig meter gedaald. Het noorden van China kampt met zulke watertekorten, dat er middels het ‘South-to-North Water Diversion Project’, water van de bovenstromen van de Yangtze rivier over meer dan duizend kilometer richting de Gele rivier wordt geleid. Deze enorme watertekorten staan in schril contrast met de tientallen doden in de zomer van 2012, toen er in Beijing tijdens een hevige zomerstorm in één dag 460 mm regen viel.

Impressie van het masterplan voor de Wei-rivier.

Vogelvlucht van het masterplan voor de Wei-rivier.

Contrasten Werken in China betekent veel reizen. De projecten liggen ver uit elkaar, waardoor je automatisch wordt geconfronteerd met de vele gezichten die China heeft. Waar langs de rijke oostkust opdrachten vaak gekenmerkt worden door de ongelimiteerde budgetten en een overdaad aan luxe, worden we in centraal China geconfronteerd met opgaven die soms niet ver afstaan van ontwikkelingshulp.

Twaalfhonderd kilometer van Beijing, aan de rand van het Lössplateau, zijn we betrokken bij de sanering van een diep uitgesneden bedding van de Qing-rivier, die al jaren door de lokale bevolking wordt gebruikt als vuilstort. De rivier is haar oorspronkelijk waterbron kwijtgeraakt aan de landbouw en wordt op dit moment slechts gevoed door een noodlijdende rioolwaterzuivering. Het zijn problemen die zich in Nederland in de jaren ‘60 hebben afgespeeld, maar de schaal en omvang van het probleem is hier op dit moment vele malen groter. De rivier die nu functioneert als afvoerputje moet straks het groene hart worden van de stad Sanyuan. Middels natuurlijke nazuivering van het effluent uit de centrale en de invoering van een gescheiden watersysteem in de stadsuitbreidingen proberen we de rivier een schone waterbron te geven. De vuilstorten in de hellingen van de 30 meter diepe canyon worden gesaneerd en gestabiliseerd, waardoor ze tevens kunnen dienen als entrees vanuit de stad naar het diepe dal. Het vinden van innovatieve oplossingen voor deze aangrijpende problemen geeft veel voldoening. Geduld is echter een belangrijke eigenschap die nodig is om het tot een succes te brengen. Daarnaast moet je je als ontwerper kunnen verplaatsen in de lokale ‘mind set’.

De ambitie van de betrokken stad is groot, maar dit soort projecten zijn zeer afhankelijk van financiële steun vanuit de nationale overheid. Deze laatste besteedt veel aandacht aan het belang van natuur en een gezonde leefomgeving, maar voor kleine steden in centraal China ligt de prioriteit bij het bereiken van een hogere urbanisatiegraad. Voor natuur is hierbij helaas maar een bescheiden rol weggelegd. Waar voor ons natuur ondertussen een extra levenskwaliteit is geworden, wordt het door de lokale bevolking in deze regio’s nog vaak gezien als ‘wildernis’. Zodra deze wildernis is omgevormd tot park of plein wordt het omarmt en gerespecteerd. Als ontwerpbureau heb je een adviserende rol en schets je verschillende ambitieniveaus en scenario’s, waarna het aan de opdrachtgever is om een keuze te maken. Het betrekken van de lokale bevolking bij dit soort ontwikkelingen gebeurt in China steeds meer, maar er is nog een lange weg te gaan.

Vista op de Beijing Design Week 2013.

Chinese hectiek Ontwerpprocessen en opdrachtgevers zijn moeilijk te sturen waardoor het vooraf plannen van projecten bijna onmogelijk wordt. Tot tweemaal toe is tijdens de vlucht van Amsterdam naar Beijing een project stopgezet. Daarnaast is er in China geen moment van de dag of week heilig. Opdrachtgevers spreken graag in het weekend af en schromen zich niet om ‘s avonds om elf uur spontaan te melden dat ze de volgende ochtend met het vliegtuig naar Beijing komen om te kijken naar de vorderingen van het ontwerp. Op zo’n moment ben je blij dat het project op drie uur vliegafstand ligt.

Het ontwerpbureau in Beijing.

Drie jaar verder We zijn nu drie jaar verder en zeven projecten wijzer. Sinds vorig jaar delen we samen met twee Chinese bureaus een werkatelier van 400 m2. Het bureau is gelegen aan de rand van het Yuyuantanpark net binnen de derde ring van Beijing. Afgelopen zomer is ook ons eerste project in Beijing van start gegaan: Het Clove Valley Resort. Een High-end Eco-Resort in de heuvels van het Badaling National Forest Park, dat als doelstelling heeft om de snelle toerist te verleiden tot een meerdaags verblijf in het fantastische berglandschap rondom de Chinese Muur. De eerste units worden dit voorjaar geopend.China is een ingewikkeld maar fascinerend land. Het is een land met eigen waarden en tradities en met een overheid die zo veel mogelijk in de hand wil houden. China staat op dit moment voor milieu- en mobiliteitsproblemen waarop de overheid nog weinig tot geen antwoord heeft. Het zal dan ook niet makkelijk zijn om alle ontwikkelingen in goede banen te leiden. Zeker als toenemende vervuiling een steeds grotere dreiging gaat vormen voor de economische groei en leefbaarheid in zowel de grote steden als op het platteland. Wij kunnen China niet veranderen, maar slechts meereizen met de trein en tijdens deze rit ons steentje bijdragen.

maart 25, 2014